Fundacje, stowarzyszenia czy spółdzielnie socjalne istnieją od bardzo dawna i mają szeroki zasięg. Niejednokrotnie w radiu czy telewizji można usłyszeć o działalności tych podmiotów, a w internecie pojawia się sporo stron i artykułów poświęconych ich wpływom. Zakładanie i prowadzenie fundacji to temat bardzo na czasie, choć z pewnością należy wypatrywać w tym najważniejszego przesłania – czyli wolontariatu i pomocy innym. Oczywiście fundacja może prowadzić w tym celu działalność gospodarczą. Wbrew pozorom jednak aby zacząć pomagać, konieczne jest spełnienie pewnych warunków.
Co to tak właściwie fundacja?
Najważniejszym i podstawowym założeniem jest fakt, iż fundacja to organizacja pozarządowa, która działa na rzecz określonego celu, a nie z uwagi na możliwy zysk. Powoływana zostaje dla celów gospodarczo lub społecznie użytecznych, do których zaliczyć można np. ochronę środowiska, ochronę zdrowia, rozwój gospodarki, sztuki, kultury, opieki i pomocy społecznej itd. Coraz częściej działalność powstałych fundacji skupia się na doskonaleniu oświaty i edukacji. Przykładem tego może być Fundacja Orange (https://fundacja.orange.pl/), która podejmuje innowacyjne działania na rzecz edukacji cyfrowej dzieci i młodzieży. Należy także zaznaczyć, iż fundację może założyć właściwie każdy – dowolna osoba fizyczna lub prawna (zakłady czy korporacje).
Jak działa fundacja?
Podstawową i decydującą kwestią w sprawie działalności fundacji jest statut. Dokument ten tworzony jest przez założyciela fundacji, czyli fundatora. W statucie znajdują się najważniejsze informacje dotyczące fundacji, a mianowicie jej nazwa, obszary działania oraz struktura organizacji. W dokumencie podejmowane są także kwestie zasad funkcjonowania zarządu. Jest to niezwykle ważne, ponieważ zarząd podejmuje bieżące decyzje dotyczące działalności fundacji, a prowadzenie organizacji bez zarządu jest niezgodne z prawem. Z tego względu konieczne jest powołanie tego organu.
Kolejnym niezbędnym warunkiem determinującym działalność fundacji jest majątek. Fundator zobowiązany jest wpłacić określoną kwotę na cele wyznaczone w statucie. Wysokość majątku zależy już od samego założyciela fundacji – to on ustala kwotę np. poprzez oświadczenie woli mówiące o ustanowieniu fundacji. Warto zaznaczyć, iż majątek stanowić mogą nie tylko środki finansowe (gotówka), ale również inne rzeczy ruchome jak papiery wartościowe lub także nieruchomości.
Organizacja staje się legalna i zdolna do dalszych czynności prawnych po uprzednim wpisaniu do KRS (Krajowego Rejestru Sądowego), o czym decyduje sąd rejonowy.
Szczególnym przywilejem dla fundacji jest status Organizacji Pożytku Publicznego. W praktyce uprawnia to organizację do zbierania 1% podatku tych podatników, którzy zadeklarują taką wolę.
Skład organizacji
Tak jak wspomniano już wcześniej, absolutną podstawą funkcjonowania fundacji jest zarząd sprawujący działalność wykonawczą. W celu zwiększenia przejrzystości pracy często w organizacji zostaje powołany dodatkowy organ kontroli wewnętrznej, nazywany radą (lub radą nadzorczą, komisją rewizyjną). Istnieją też fundacje powołujące radę honorową lub programową, która pełni rolę organu doradczego. Oczywiście, tak jak w przypadku zarządu, zakres funkcjonowania wspomnianych organów określa statut.
Powyższy tekst stanowi zbiorcze podsumowanie zasad działalności i funkcjonowania fundacji. Dodatkowych informacji należy szukać w Ustawie z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, która szczegółowo podejmuje i określa wszystkie istotne w tej sprawie kwestie. Warto także zaznaczyć, iż fundacja, mimo swojego dobroczynnego charakteru działalności, podlega stałej kontroli m. in. sądu rejonowego, właściwego starosty oraz ministra.
